Koszty postępowania sądowego obejmują opłaty i wydatki. Opłaty sądowe w postę- powaniu cywilnym są stałe, stosunkowe albo podstawowe...
- Opłata stała
Opłatę stałą pobiera się w sprawach o prawa niemajątkowe oraz we wskazanych w u- stawie niektórych sprawach o prawa majątkowe, w wysokości jednakowej, niezależnie od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia. Opłata stała nie może być niższa niż 30 złotych i wyższa niż 5 000 złotych.- Na przykład opłata sądowa od pozwu lub wniosku o stwierdzenie nabycia praw do spa- dku wynosi 50 zł, o zaprzeczenie ojcostwa 200 zł, o dział spadku 500 zł, o rozwód lub se- parację 600 zł, o zniesienie współwłasności 1.000 zł.
- Opłata stosunkowa
- Opłata stosunkowa pobierana jest w sprawach o prawa majątkowe; wynosi ona 5 % wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych
i nie więcej niż 100 000 złotych. Opłata stosunkowa w sprawach o prawa majątkowe dochodzone w postępowaniu grupowym wynosi 2 % wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych.
- Opłata podstawowa
- Opłatę podstawową pobiera się w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej.
-
- Opłacie podlega pismo, jeżeli przepis ustawy przewiduje jej pobranie, w szczególności:
- 1) pozew i pozew wzajemny;
- 2) apelacja i zażalenie;
- 3) skarga kasacyjna i skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawo-mocnego orzeczenia;
- 4) sprzeciw od wyroku zaocznego;
- 5) zarzuty od nakazu zapłaty;
- 6) interwencja główna i uboczna.
- Wydatki obejmują w szczególności:
- 1) koszty podróży strony zwolnionej od kosztów sądowych związane z nakazanym przez sąd jej osobistym stawiennictwem;
- 2) zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków;
- 3) wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie;
- 4) wynagrodzenie należne innym osobom lub instytucjom oraz zwrot poniesio-nych przez nie kosztów;
- 5) koszty przeprowadzenia innych dowodów;
- 6) koszty przewozu zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania;
- 7) koszty ogłoszeń;
- 8) koszty osadzenia i pobytu w areszcie;
- 9) ryczałty należne kuratorom sądowym za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w sprawach: o unieważnienie małżeństwa, o rozwód
oraz separację, a także za uczestniczenie przy ustalonych przez sąd kontaktach rodziców z dziećmi; - 10) koszty wystawienia zaświadczenia przez lekarza sądowego.
Do kosztów procesu karnego należą koszty sądowe, tj. opłaty i wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania oraz uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika. Szczegółowe zasady wysokości opłat i wydatków w postępowaniu karnym reguluje ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 1973 r. Nr 27 poz. 1 ze zm.). Opłaty uiszcza się na rzecz Skarbu Państwa, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie...
- Przykładowo, skazany w pierwszej instancji obowiązany jest uiścić opłatę w razie skazania na karę pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności:
-
- Opłacie podlega pismo, jeżeli przepis ustawy przewiduje jej pobranie, w szczególności:
- 1) do 3 miesięcy - 60 zł,
- 2) do 6 miesięcy - 120 zł,
- 3) do 1 roku - 180 zł,
- 4) do 2 lat - 300 zł,
- 5) do 5 lat - 400 zł,
- 6) do 15 lat albo 25 lat - 600 zł.
- Skazany w pierwszej instancji na karę grzywny obowiązany jest uiścić opłatę w wysokości 10 %, nie mniej jednak niż 30 zł, a w razie orzeczenia grzywny obok kary pozbawienia wolności - w wysokości 20 % od kwoty wymierzonej grzywny.
- W sprawach karnych wraz ze złożeniem wniosku lub prośby uiszcza się opłaty od następujących wniosków i próśb:
-
- 1) od wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności albo kary ograniczenia wolności - 80 zł,
- 2) od wniosku o udzielenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności albo kary aresztu - 60 zł,
- 3) od wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie - 45 zł,
- 4) od wniosku o zwolnienie z odbywania reszty kary ograniczenia wolności albo środka karnego - 45 zł,
- 5) od ponownego wniosku o rozłożenie grzywny na raty - 2% od kwoty grzywny objętej wnioskiem, nie mniej jednak niż 25 zł,
- 6) od wniosku o warunkowe zawieszenie wykonania odroczonej kary pozbawienia wolności - 100 zł,
- 7) od wniosku o warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności w trybie art. 155 § 1 k.k.w. - 100 zł,
- 8) od wniosku o zatarcie skazania - 45 zł,
- 9) od ponownej prośby o ułaskawienie - 45 zł,
- 10) od wniosku o wznowienie postępowania - 150 zł.
- Wysokość zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego wynosi 300 zł.
- Do wniosku lub prośby dołącza się dowód wpłacenia opłaty do kasy sądowej.
Postępowanie cywilne. W postępowaniu cywilnym osoba fizyczna może się domagać zwolnienia od kosztów sądowych, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinno być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów...
- Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.
- Zwolnienie od kosztów sądowych, przyznane stronie przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym lub z którego strona korzysta z mocy ustawy, rozciąga się także na postępowanie egzekucyjne (art. 771 k.p.c.). Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.
- Nie mają obowiązku uiszczenia kosztów sądowych z mocy ustawy:
- 1) strona dochodząca ustalenia ojcostwa lub macierzyństwa oraz roszczeń z tym związanych;
- 2) strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów;
- 3) strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone;
- 4) pracownik wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem art. 35 i 36;
- 5) kurator wyznaczony przez sąd orzekający lub sąd opiekuńczy dla danej sprawy;
- 6) prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka i Rzecznik Praw Pacjenta;
- 7) powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;
- 8) inspektor pracy oraz związki zawodowe w sprawach z zakresu prawa pracy;
- 9) strona w sprawach związanych z ochroną zdrowia psychicznego;
- 9a) osoba ubezwłasnowolniona w sprawach o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia;
- 10) strona, która została zwolniona od kosztów sądowych przez sąd – w zakresie przyznanego jej zwolnienia;
- 11) powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących ochrony indywidualnych interesów konsumenta;
- 12) strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu gór-niczego, o których mowa w dziale VIII ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981 ).
- Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje również zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu wieczystoksięgowym, które może nastąpić wyłącznie przed złożeniem wniosku o wpis do księgi wieczystej.
Postępowanie karne. W postępowaniu karnym sąd zwalnia osobę w całości lub w części od wyłożenia kosztów podlegających uiszczeniu przy wnoszeniu pisma procesowego, jeżeli wykazała ona, że ze względu na jej sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów wyłożenie ich byłoby zbyt uciążliwe. Sąd może zwolnić oskarżonego lub oskarżyciela posiłkowego w całości lub w części od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, jeżeli istnieją podstawy do uznania, że uiszczenie ich byłoby dla nich zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów, jak również wtedy, gdy przemawiają za tym względy słuszności (art. 632-624 k.p.k.). Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do oskarżyciela prywatnego.
Koszty notarialne. Nadto, ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz. U. 2008 r. Nr 189 poz. 1158) przewiduje, że jeżeli strona czynności notarialnej nie jest w stanie bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny ponieść żądanego przez notariusza wynagrodzenia, może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania o zwolnienie w całości lub w części od ponoszenia tego wynagrodzenia. Za stronę zwolnioną od ponoszenia wynagrodzenia za dokonaną czynność notarialną wynagrodzenie ponosi Skarb Państwa.
